Czy jedzenie robaków jest bezpieczne? Ludzie nie wiedzą, czym to może się skończyć. Te osoby nie powinny sięgać po jadalne robaki

Jadalne owady, nazywane potocznie robakami do jedzenia, to produkty dopuszczone w Unii Europejskiej jako bezpieczne do spożycia od początku 2018 roku. To tzw. nowa żywność, a zezwolenie dotyczy trzech gatunków owadów. Są one uznawane za odżywcze, a ich sięganie ma być korzystne dla środowiska. W porównaniu z tradycyjną żywnością mogą jednak stwarzać dodatkowe zagrożenia dla zdrowia.

W wykazie nowej żywności znalazły się:

• larwy mącznika młynarka (Tenebrio molitor),
• mrożona, suszona i sproszkowana szarańcza wędrowna (Locusta migratoria),
• mrożony, suszony i sproszkowany świerszcz domowy (Acheta domesticus).

Czytaj też: Jak smakują owady?

Przekąski z owadów, a także mąkę czy produkty z jej dodatkiem można kupić nie już tylko w internecie. Jest jednak bariera psychiczna – i słusznie. Nie bez powodu robaki kojarzą się nam z chorobami.

Niedocenianym zagrożeniem związanym z konsumpcją owadów jest możliwość zarażenia się pasożytami. Ryzyko to ocenili badacze z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Już w 2019 r.

Gdy zbadano farmy owadów, w przeszło 80 proc. z nich, a w ponad 35 proc. były obecne pasożyty zwierzęce, a w 30 proc. wykryto pasożyty potencjalnie chorobotwórcze dla człowieka. Dr Remigiusz Gałęcki z Katedry Prewencji Weterynaryjnej i Higieny Pasz wziął udział również w nowych badaniach.

„Owady mogą być źródłem zagrożeń biologicznych, w tym bakterii powodujących choroby przenoszone drogą pokarmową, a żywność na bazie owadów może zostać skażona na wszystkich etapach produkcji, dostawy i konsumpcji – czytamy w pracy opublikowanej na łamach „Foods”. – Także inne zagrożenia biologiczne związane z hodowlą owadów, takie jak wykorzystanie organicznych strumieni bocznych i odpadów spożywczych w żywieniu owadów, są często lekceważone.”

Jednym z kluczowych zagrożeń zidentyfikowanych przez EFSA w przypadku jadalnych owadów są priony. Mogą one stanowić wektor chorób prionowych od przeżuwaczy w związku ze skażeniem substratów stosowanych w hodowli owadów.

Autorzy zwracają uwagę zwłaszcza na problem bezpieczeństwa mikrobiologicznego jedzenia owadów. Mogą być one wektorem przenoszącym patogeny takie jak bakterie z rodzaju Bacillus i Clostridium, jednak jako największe zagrożenia wymienia się produkujące werotoksynę szczepy Escherichia coli, Listeria monocytogenes oraz bakterie Salmonella i Staphylococcus. Dotyczą one spożycia nieprzetworzonych produktów z owadami oraz na ich bazie. Bezpieczniejsze są więc robaki suszone i mielone niż te mrożone.

W przypadku żuków z rodziny, do której należy też mącznik, może rozwinąć się kantarioza, gdy dochodzi do zagnieżdżenia się owadów w układzie moczowo-płciowym, pokarmowym czy zatokach przynosowych, jednak w przypadku stosowanych larw ryzyka tego na szczęście nie ma.

Jest jednak jeszcze problem, który dyskwalifikuje owady jako pożywienie szerszej grupy ludzi, a mianowicie alergików.

Jedzenie robaków to istotne ryzyko dla osób z alergiami. W przypadku stawonogów WHO skatalogowało jak dotąd 239 różnych alergenów. Należą do nich zwłaszcza związki chityny, z której zbudowane są pancerze, ale także oskórek ich larw.

Regularne spożywanie związków chityny upośledza wchłanianie ważnych związków odżywczych z pożywienia, m.in. zmniejsza strawność tłuszczów i obniża we krwi poziom witaminy D i witaminy A.

Objawy reakcji wywołanych przez alergeny owadów są niespecyficzne i mogą stanowić zagrożenie dla życia. Należy do nich bowiem:

• anafilaksja,
• astma alergiczna,
• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• rumień skórny,
• pokrzywka,
• częstoskurcz serca,
• niedociśnienie,
• utrata przytomności.

Przy spożywaniu owadów mogą ponadto wystąpić także krzyżowe reakcje alergiczne w przypadku osób uczulonych na owoce morza, a także tych z alergią na roztocze kurzu domowego.

Immunogenne działanie mogą mieć także własne pasożyty owadów w postaci pajęczaków oraz ich odchody. Alergeny mogą być także zanieczyszczeniem pochodzącym z pasz i dodatków w hodowli owadów. Mogą być wśród nich także ślady glutenu, niebezpieczne dla osób z celiakią.

Jeszcze mniej mówi się na temat innych skażeń z pożywienia dla robaków do jedzenia. Są wśród nich m.in. dioksyny, które należą do najbardziej toksycznych związków.

Bezpieczeństwo jedzenia robaków jest więc kwestią ich właściwej produkcji i kontroli jakości gotowego produktu. Tak, jak w przypadku innych wyrobów, tu również będzie dochodzić do incydentów powodujących wycofywanie z rynku. Zagrożenia są jednak mniej znane niż w przypadku konwencjonalnej żywności i o tym właśnie powinniśmy pamiętać, sięgając po nowość.